„Остров“ од Олдос Хаксли

Оваа година се навршува половина век од излегувањето на „Остров“ - култното дело на британскиот писател Олдос Хаксли, кој се смета за еден од најпознатите книжевници на 20. век, автор ненадминат според обемот на проблемите за кои е заинтересиран и според стручноста со која ги обработува темите. По тој повод, објавуваме кус инсерт од оваа исклучетелна книга-утопија.

Вил продолжи да седи, немотивирано, внимателно, гледејќи ја испреплетканата река на Светлината, како безвремено тече од една во друга секвенца. Секоја фраза на оваа добро позната музика ја откриваше убавината која бликаше од сите страни, како од некоја безгранична фонтана и која се изливаше во ново откровение на необичност и извонредност.

...Сребрена и црвена, жолта и светлозелена и небесносина светлина, бесконечна редица на светлините сега надоаѓаа до некој извор скриен, а која сплотена со музиката, целисходно се нареди во ревија на неверојатно комплексна убавина. Непресушна фонтана прскаше во рамките на свеста и живите ѕвезди. И додека Вил гледаше во нив и го одржуваше нивниот живот и музиката, тие почнаа да растат во други простори, кои ги исполнија трите димензии на внатрешноста, за на крај да се преобразат во четврта, безвременска димензија на квалитативноста и значајот.

...Внатрешната светлина наеднаш беше проголтана од поинаков вид на светлина. Фонтаната на формата, „ревијата“ на обоените сфери во свеста, како и целисходните рамки беа заменети со неподвижни столбови и дијагонали на рамни површини и искривени цилиндри ... на Бранденбуршкиот концерт. На крајот од еден безвремен такт, исплива еден меур на објаснување кој се издигна во неговата свест. Вил се загледа во приказот и наеднаш пред него се појави правоаголна мала маса, зад масата стол за нишање, зад неа чист и бело варосан ѕид.

...Од геометриските конструкции со кафеав ахат, неговото внимание се сврте кон бисерната позадина. Да, тоа е ѕид, но спред фактот на доживувањето, тоа беше еден жив процес, на постојано повторувачки трансформации на белиот малтер во натприродно тело, во божје тело, кое непрестајно претрпува промена од една слава и убавина во друга. Надвор од обидот меурот да го даде објаснувањето, еден обмислен дух повторно ја повика бескрајната низа од деликатесните нијанси, во исто време и силни и бледи, а кои испливуваа од потајност за да продолжат, блескајќи преку божествената кожа. Прекрасно, со еден збор прекрасно. Но, постоеја и други чуда, други нови зборови кои требаа да се освојуваат или да се биде освоен.

Вил ја сврте главата налево, се изненади од блесокот на скапоцените камења. Не беа толку чудни. На сите страни блескаа тенките плочи од смарагд и топаз, од рубин, сафири и лапис лазули, кои беа поставени една врз друга, како цигли и шкаф за книги на ѕидот на Новиот Ерусалим. Се појави зборот...

...Вистинската река која се соединува со море го претставуваше неговото влевање во Бога. Еден меур зборот „БОГ?“ го даде во навод и со ироничен прашалник. Или можеби „Бог!“ во еден модернистички смисол? Вил ја затресе главата. Одговорот беше дека тое е само едноставно Бог во кој не може да се верува, но кој е очигледен. Како и да е, реката беше вистинска река, а морето не беше ништо друго, туку Индискиот океан.

            - Каде се наоѓам сега? – запраша Сусила.

            - Во рајот, мислам – одговор Вил.

...Нејзините очни шуплини се наоѓаа во некоја таинствена сенка и освен малечкиот сјај, кој допираше од нејзините образи, десната страна беше ОК. Но, левата страна блескаше со животна светлина толку исконски јасна, која воопшто не беше ниту вулгарна, ниту со оној злокобен сјај на темнината. Но, таа светлина не беше ниту онаа откриена вжарена среќа и задоволство, која ја виде во далечниот залез на вечноста, зад затворените очни капаци или оние скапоцени книги, дело на таинствен кубист. Тоа што сега го гледаше беше парадокс на спротивности. Нештата при кои светлината блескаше беа тама, а темнината се наоѓаше во дното на светлината

            - Тоа не е сјај на Сонцето, а не е ниту Шартр...

...„Господ е љубов“. О мили Боже, кога последен пат ја употребивме заедно мокшата.