Александар Введенски: ЕЛКА КАЈ ИВАНОВИ

Лица:

ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодино момче

НИНА СЕРОВА, осмогодишно девојче

ВАРЈА ПЕТРОВА, седумнаесетгодишно девојче

ВОЛОЃА КОМАРОВ, дваесетипетгодишно момче

СОЊА ОСТРОВА, триесетидвогодишно девојче

МИША ПЕСТРОВ, седумдесетишестгодишно момче

ДУЊА ШУСТРОВА, осумдесетидвогодишно девојче

ПУЗИРЈОВАТА МАЈКА

ПУЗИРЈОВИОТ ТАТКО

ПЕСОТ ВЕРА

СТОЛАР, што прави ковчези

СОБАРИЦИ, ГОТВАЧИ, СОЛДАТИ, УЧИТЕЛИ по латински и грчки јазик и останати

Дејствието се случува во 1890-тите години

                        ЧИН ПРВ

                        Прв призор

Во првиот призор (или слика) насликана е када. Децата се бањаат за Бадник. Постои и комода. Десно од вратата ГОТВАЧИТЕ колат кокошки и прасиња. ДАДИЛКИ, ДАДИЛКИ, ДАДИЛКИ ги капат децата. Сите деца седат во една голема када, а ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодишното момче, се бања во леѓен – точно наспроти вратата. На ѕидот, лево од вратата, виси часовник. Саатот е девет навечер.

ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодишното момче: Ќе ја биде ли божиќната елка? Нека ја биде. А, што ако не ја биде. Да речеме, ако ненадејно умрам.

ДАДИЛКАТА (туробна како сканк): Пери се, Петја Перов. Насапуни си ги ушите и вратот. Па ти уште не знаеш да зборуваш.

ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодишното момче: Знам да зборам со мисли. Знам да плачам. Знам да се смеам. Ти што би сакала?

ВАРЈА ПЕТРОВ, девојчето од 17 години: Волоѓа, истриј ми го грбот. Само драгиот Бог знае колку ми е малаксан. Ти што си мислиш?

ВОЛОЃА КОМАРОВ, момчето од 25 години: Јас ништо не мислам. Си го изгорев стомаков.

МИША ПЕСТРОВ, момчето од 76 години: Сега ќе имаш мрѓа, го знам тоа, која никогаш и со ништо не ќе можеш да ја отстраниш.

СОЊА ОСТРОВА, девојчето од 32 години: Ти, Миша, секогаш грешиш. Подобро гледај какви ми станаа градите.

ДУЊА ШУСТРОВА, девојчето од 82 години: Пак се фалиш. Најпрвин се фалеше со твојот задник, а сега со градите. Зар не се боиш од Господ?

СОЊА ОСТРОВА, девојчето од 32 години (се растажува како пораснат Украинец): Се лутам на тебе. Будало, глупачо, курво.

ДАДИЛКАТА (замавнувајќи со секирата како со халебарда): Соњка, ако се караш, ќе те тужам на таткоти-мајкати, ќе те заколам со секира.

ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодишното момче: И за миг ќе осетиш како се цепи твојата кожа и како липти крв. А, тоа што ќе го чувствуваш потоа, нам не ни е знајно.

НИНА СЕРОВА, девојчето од 8 години: Соњица, оваа дама е или луда или злосторничка. Таа се’ може. Затоа и ја зедовме.

МИША ПЕТРОВ, момчето од 76 години: Деца, престанете со кавгите. На тој начин ни елката нема да ја дочекаме. А, родителите ни купија свеќички, бомбони и кибритчиња да ги запалиме свеќите.

СОЊА ОСТРОВА, девојчето од 32 години: Мене свеќи не ми требаат. Јас имам прст.

ВАРЈА ПЕТРОВА, девојчето од 17 години: Соња, не инсистирај на тоа. Не инсистирај. Поарно миј се темелно.

ВОЛОЃА КОМАРОВ, момчето од 25 години: Девојките мора да се перат почесто од дечковците, затоа што во спротивно стануваат одурни. Јас така мислам.

МИША ПЕСТРОВ, момчето од 76 години: Ох, ќе има уште време за радост. Утре е елката и сите ептен ќе се веселиме.

ПЕТЈА ПЕРОВ, едногодишното момче: Само јас ќе седам во крило на сите гости по ред, и ќе изгледам важно и глупаво, како ништо да не разбирам. Јас и невидливиот Бог.

СОЊА ОСТРОВА, девојчето од 32 години: А јас, кога ќе влезам во двораната, кога на елката ќе се запалат свеќичките, јас ќе ја дигнам сукњата и на сите се’ ќе им покажам.

ДАДИЛКАТА (беснеејќи): Не, нема да покажеш. Па ти и немаш пто да покажуваш – ти си уште мала.

СОЊА ОСТРОВА, девојчето од 32 години: Не, ќе ја покажам. А, тоа дека имам мала, тоа вистина. Како таква е и подобра. А не како твојата.

ДАДИЛКАТА (ја зема секирата и и’ ја отсекува главата): Ја заслужи оваа смрт.

ДЕЦАТА (викаат): Убица, таа е убица. Спасете не’. Прекинете со бањањето.

ГОТВАЧИТЕ прекинуваат со колењето кокошки и прасиња. Оддалечена на два чекора од телото, лежи главата, крвава, очајна. Зад вратата завива ПЕСОТ ВЕРА. Влегува ПОЛИЦИЈА.

ПОЛИЦИЈАТА: Кај се родителите?

ДЕЦАТА (сите заедно): На театар.

ПОЛИЦИЈАТА: Одамна отидоа?

ДЕЦАТА (сите заедно): Одамна, ама не засекогаш.

ПОЛИЦИЈАТА:

И што гледаат,

Балет или драма?

ДЕЦАТА (сите заедно):

Балет, веројатно.

Ние ја сакаме мама.

ПОЛИЦИЈАТА:

Пријатно е да се сретнат

Луѓе културни.

ДЕЦАТА (сите заедно): Зарем секогаш сте на „котурни“?

ПОЛИЦИЈАТА:

Секогаш. Ние видовме леш

И глава одвоена.

Тука човек лежи бесцелно,

Сам и нецеловит.

Што тука се збиднало?

ДЕЦАТА (сите заедно):

Дадилката со секира

Сестричката ни ја утепа.

ПОЛИЦИЈАТА:

А каде е убиецот?

ДАДИЛКАТА:

Пред вас сум,

Врзете ме,

Водете ме,

Казнете ме.

ПОЛИЦИЈАТА: Еј слуги, оган.

СЛУГИТЕ:

Не липај мори,

Огинот си гори.

ДАДИЛКАТА (плаче):

Коња судете

Мене жалете.

ПОЛИЦИЈАТА:

Оти да го судиме коњот,

ако не е крив

во крвопролитието ова,

а каде и да го нај‘ме

коњот што е крив.

ДАДИЛКАТА: Јас сум луда.

ПОЛИЦИЈАТА: Ајде, облечи се. Таму ќе видиме. Ќе пројдеш експертиза. Ставете и’ пранги или ланци.

ЕДЕН ГОТВАЧ: Дадилке, ти имаш и синџири в раце.

ДРУГ ГОТВАЧ: Убица.

ПОЛИЦИЈАТА: Еј вие готвачи, потихо. Ајде, ајде, да појдеме. Довидување децо.

Се слуша чукање на вратата. Упаѓаат ПУЗИРЈОВИОТ ТАТКО и ПУЗИРЈЕВАТА МАЈКА. Тие се полудени од несреќа. Страшно викаат, лаат и се мачат. На ѕидот, лево од вратата, се гледа часовникот. На него е полноќ.

Крај на првиот призор

                        Втор призор

Истата вечер и шума. Снег има толку што можеш со кола да го носиш. И стварно, го носат. Во шумата дрвосечачите сечат елки. Утре во многу руски и еврејски семејства ќе има елки. Меѓу дрвосечачите се издвојува еден кого го викаат ФЈОДОР. Тој е вереник на дадилката која го изврши убиството. Што тој знае за тоа? Тој ништо не знае. Тој рамномерно ја сече елката – елката за домот на Пузирјови. Сите ѕверки се пикнале во своите дувла. Дрвосечачите во хор пеат химна. На истиот часовник, лево од вратата, е девет саат навечер.

ДРВОСЕЧАЧИТЕ:

Како е уб‘о в шума

Колку е белина снег

Молите му се вие на котурот

Округлест и потркалезен од се’.

Коњи со мртви елки

Со молчелив шум бегаат

А пасторците со санки

Ангелска цика креваат.

Нек’ се знае дека утре е Божиќ

Ние луѓе сега имаме к‘сметиќ

Во негова голема слава

Со вино да стегнеме глава.

Од престолот гледа Бог,

Па уз насмев меден

Саде воздивнува: „Ох,

Народе мој, беден.“

ФЈОДОР (замислено): Не, тоа што сега ќе ви го кажам, вие не го знаете. Имам свршеница. Таа е дадилка во големата обител Пузирјови. Таа е мошне убава. Јас многу ја љубам. Ние веќе живееме како маж и жена.

ДРВОСЕЧАЧИТЕ, секој како што знае и умее, со знаци, покажуваат дека ги интересира тоа што овој им говори. Се испоставува дека тие се неми. А, тоа што предмалку пееја – тоа е напросто случајност какви има многу во животот.

ФЈОДОР: Само што е мошне нервозна, таа моја свршеница. Ама што да се прави – професијата и е тешка. Велика породица. Многу деца. Што се може.

ДРВОСЕЧАЧОТ: Овошје.

Иако проговори, го рече тоа кога за истото не беше време. Неговите другари такуѓере се доста растресени.

ВТОРИОТ ДРВОСЕЧАЧ: „Жутица“.

ФЈОДОР: Потем, кога спијам со неа, никогаш не ми е досадно, а на ми е ниту одбојна. Тоа е затоа што се сакаме. Ние имаме иста, сродна душа.

ТРЕТИОТ ДРВОСЕЧАЧ: Врвци.

ФЈОДОР: Ете, сега ќе ја однесам елката и ќе појдам кај неа. Она можеби децата веќе ги избањала и сега ме очекува. Што се може (јбг).

ФЈОДОР И ДРВОСЕЧАЧИТЕ седнуваат на санки и заминуваат од шумата. Искачаат ЅВЕРОВИ: ЖИРАФА – чудесна ѕверка, ВОЛК – ѕвер од дабровина, ЛАВ – господар и СВИНСКО ПРАСЕ.

ЖИРАФАТА: Чука саат.

ВОЛКОТ: Како стадо овци.

СВИНСКОТО ПРАСЕ: Како ‘рскавица на есетра.

ЖИРАФАТА: Ѕвездите потсветкуваат.

ВОЛКОТ: Како крвта на овците.

ЛАВОТ: Како крвца на бикови.

СВИНСКОТО ПРАСЕ: Како млеко на хранителка.

ЖИРАФАТА: Реките течат.

ВОЛКОТ: Како речта на овците.

ЛАВОТ: Како зборови на бикови.

СВИНСКОТО ПРАСЕ: Како божицата на лососот...

ЖИРАФАТА: Каде е нашата смрт?

ВОЛКОТ: Во душите на овците.

ЛАВОТ: Во душите на биковите.

СВИНСКОТО ПРАСЕ: Во широките садови.

ЖИРАФАТА: Ви благодарам. Лекцијата е завршена.

ЅВЕРОВИ: ЖИРАФАТА – чудесна ѕверка, ВОЛКОТ – ѕвер од дабровина, ЛАВОТ – господар и СВИНСКОТО ПРАСЕ заминуваат, баш како и во животот. Шумата останува сама. На часовникот, лево од вратата, полноќ.

Крај на вториот призор

                        Трет призор

Ноќ. Ковчег. Свеќи пливаат по реката. ПУЗИРЈЕВИОТ ТАТКО. Наочари. Брада. Лигавици. Солзи. ПУЗИРЈОВАТА МАЈКА. На неа женска опрема. Таа е лепотица. Таа има дојки. Во ковчегот простум лежи СОЊА ОСТРОВА. Таа е мртва. Нејзината одрубена глава лежи на перница, приложена кон своето бившо тело. На ѕидот, лево од вратата, виси часовник. Саатот е два по полноќ.

...

(„Совјетска казалишна авангарда“, изд. ЦЕКАДЕ – Загреб, 1985 год.)

АНРИ КОРБЕН: Историја на исламската филозофија

II

ШИИЗМОТ И ПРОРОЧКАТА ФИЛОЗОФИЈА

Б

Исмаилизам

1.

Фатимидскиот исмаилизам

b) The drama in Heaven and the Birth of Time

1. If the Ismaili community calls itself the da ‘wah, the Convocation, to the esoteric tawhid, it is because this Convocation,or ‘Proclamation’ (keigma) bean ‘in Heaven’ with the summons addressed by the First Intelligence, prior to time, to all the Forms of light in the archangelic Pleroma. This da’wah ‘in Heaven” is the eternal Convocation of which the ‘Ismaili Convocation’ is merely the terrestrial form, the form appropriate to the Muhammadan period of the present cycle of prophecy. On earth – that is to say in the phenomenal world – its existence began with the initial Adam, well before the Adam of our own cycle. Whereas the Second Intelligence – the First Emanant – obeyed this summons, the Third Intelligence, which proceeded from the dyad of the first two, opposed it with negation and refusal. This Third Intelligence was the Adam ruhani, the celestial spiritual Adam, angel-archetype of humanity, in whose person the Ismaili metaphysical imagination represents, in symbolic form, the hierohistory of humanity’s origin.

The spiritual Adam, then, remains motionless in a state of amazed bedazzlement before himself. He refuses the ‘limit’ (hadd) preceding him, the Second Intelligence, because he does not see that even if this hadd ‘limits’ his horizon, it also points toward the beyond. He believes that he can attain the inaccessible Principle without this intermediary ‘limit’ because, being ignorant of the mystery of the Deus revelantus in the First Intelligence, he thinks that to do otherwise would be to identify this limit with the absolute deity, the ‘mubdi’.  In order to escape this idolatry, he exalts himself into the absolute, thus succumbing to the worst metaphysical idolatry of all. When, finally, he rouses himself from this stupor, rather in the manner of an archangel Michael, winning the victory over himself, he hurls away from him the demonic shadow of Iblis (Satan, Ahriman) into the lower world, where it reappears with every cycle of occultation. But he realizes that he has been ‘overtaken’, delayed (takalluf), that he has fallen behind himself: from being the Third Intelligence, he has become the Tenth. This interval is the measure of the time of his stupor, a time which he must redeem. It corresponds to the emanation of seven other Intelligences, who are called the ‘Seven Cherubim’ or the ‘Seven divine Words’, and ho assist the Angel-Adam to come to himself. The Seven denote the ideal distance of his fall. The time is his delay over himself – it is literary true, in this context, to say that time is ‘eternity delayed’. This is why seven periods govern the rhythm of the prophetic cycle, and seven Imams govern the rhythm of the prophetic cycle. Herein lie the metaphysical roots of the Sevener, or Ismaili Shiism. The number seven represents the delay of eternity in the Pleroma, a delay which the Third Angel, now become the Tenth, must reclaim for his followers, and with their help.

This ‘delay’ introduces into a being of light a dimension which is alien to it and which expresses itself in the form of ‘opaqueness’. It is interesting to recall that in the Zarvanist theosophy of ancient Iran, Tenebrosity (Ahriman) originated in a doubt which arose in the thought of Zarvan, the supreme Divinity. However, for the Zarvanists and Gayomarthians described in the sixth/twelfth century by al-Shahra-Ntani, Zarvan was no longer the supreme divinity, but an angel of the Pleroma. It could be said that the spiritual Adam, the Third Angel of the Ismaili cosmogony, is the homologue of the Angel Zarvan in this lute neo-Zarvanisam.

2. Each archangelic Intelligence in the Pleroma itself contains pleroma of innumerable Forms of light. All the Forms who composed the pleroma of the celestial Adam were immobilized with him in the same delay. In his turn, he communicated to them the da’wah, the eternal Summons. Most of them, however, in varying degrees of obstinacy and rage, rejected him and even denied him the right to make such an appeal. This denial darkened the essential ground of their being, which had previously been purely incandescent. The Angel-Adam realized that if they were to remain in the spiritual world, they would never free themselves of their Tenebrosity. This is the reason why he made himself the demiurge of the physical cosmos, as the instrument through which the Forms who had once been of Light would find their salvation.

This symbolical history is clearly reminiscent of Manichaeism. Furthermore, in the Ismaili shema, the Third Intelligence who becomes the Tenth takes on the same position and role as the ‘active Intelligence’ in the writings of Avicennan philosophers and the ishraqiyun {…}. (We explained above why this Intelligence is identified with the Holy Spirit, with Gabriel as the angel of Knowledge and Revelation.) There is a difference in that, for Ismaili theosophy, this Intelligence dose not simply come simply come tenth in the normal course of emanation: it is seen as the central figure in a ‘drama in Heaven’ which precedes and explains our present terrestrial humanity.

All the members of this pleroma were seized with panic terror when they saw the Tenebrosity invade their being. The triple movement which they executed in a vain attempt to tear themselves away from it resulted in the three dimensions of cosmic space. The densest mass consolidated itself at the centre, while cosmic space exploded into several regions: those of the celestial Spheres and those of the Elements. Each of the planets in turn ruled for the space of a millennium over a world of gestation, up till the beginning of the seventh millennium, the cycle of the Moon. At this point, like a plant growing out of the Earth, appeared the first human being surrounded by his companions.

c) Cyclical Time: Hierohistory and Hierarchies

1. This earthy Anthropos is designated as the integral primordial Adam (Adam al-anwal al-kulli), the pananthropos. He must therefore be distinguished both from his celestial archetype, the spiritual Adam, the Third Intelligence who became the Tenth, and from the partial (juz’i) Adam who inaugurated our present cycle. He is described as the ‘physical personification of the primordial Pleroma’. Needless to say, he has no connection with the primitive man of our philosophizing palaeontologies. He made his appearance in Ceylon (Sarandib), because Ceylon then possessed the most perfect temperate climate; and with him appeared twenty-seven companions. ‘As the red hyacinth stands out among the other stones’, so he stood out from the rest of humanity which arose at the same time. Together with him, these twenty-seven companions are the visible typification, in a form possessing ‘physical mass’, of the archangelic Pleroma, for they are the faithful humanity of the pleroma of the Tenth Angel, those who responded to his da’wah. Their fidelity ‘in Heaven’ is expressed in their earthly condition by psychical and spiritual superiority over all the human beings of other climes (jazirah), who came into existence with them at the conclusion of the same anthropogonic process.

This first earthy Adam is simultaneously the epiphanic form (mazhar) and the veil of the celestial Adam. He is the celestial Adam’s first thought and the limit of his knowledge, the substance of his action and the ray which concentrates the brilliance of his light. Like the Adam of Judeo-Christian prophetology, he is anamartitos, (whose exact equivalent is the Arabic term ma’sum), immune from all impurity and sin – a privilege that he transmitted from cycle to cycle to all the holy Imams. His own cycle was one of epiphany (dawr al-kashf), an era of felicity in which the human condition, including even its physical characteristics, was still that of a paradisical humanity. Human beings perceived the spiritual realities (haqa’iq) directly, not through the veil of symbol. The first Adam founded the ‘Noble Convocation’ (al-da’wah al-sharifah) in this world; he it was who established the hierarchy of the hierocosmos (‘alam al-din), which symbolizes both with that of the Pleroma and with that of the macrocosm. He sent out twelve of his twenty-seven companions, twelve da’is, into the twelve jazirahs of the Earth, and he appointed twelve hujjahs, the 61ite among his companions, in his presence. In short, he was the founder of the permanent esoteric hierarchy, uninterrupted from cycle to cycle, and from period to period in each cycle, up to and since Islam.

After having invested his successor, the first Adam was transferred to the Pleroma. Here he succeeded the Tenth Angel – the celestial Adam – who himself rose, together with the entire hierarchy of Intelligences, to a level higher then the one he had previously occupied. This ascending movement will not cease until the Third Angel-Intelligence, whose aberrance immobilized him and thus demoted him to the rank of  Tenth Intelligence, has regained the sphere of the Second Emanant or Second Intelligence. The same pattern applied to each of the Imams who succeeded the first Adam in the first epiphanic cycle. This cycle of epiphany was followed by one of occultation (dawr al-satr), which was followed by a new cycle of epiphany and so on, the cycles alternating with each other in a rotary succession. This will continue until the ultimate Resurrection of Resurrections (qyjamat al-qyjamat), which will be the consummation of our Aion, and will restore humanity and its Angel to their initial state. In some of their sayings, the holy Imams go as far as calculating the Great Cycle {al-dawr al-a’zam} at 360000 times 360.000 years.

2.

...

(History of Islamic Philosophy by Henry Corbin, KEGAN PAUL INTERNATIONAL London and New York in association with ISLAMIC PUBLICATIONS for THE INSTITUTE FOR ISMAILI STUDIES, London)

ТЕОДОР АДОРНО: Негативна дијалектика

TRECI DIO

Modeli

I SLOBODA

Prilog metakritici praktickog uma

…U kjnizi Sandora Ferenczija Bausteine zur Psychoanalise pise, na oprezan nacin koji u svakom slucaju valja pripisati zaziranju pred drustvenim konzekvencijama, “da jedna zbiljska analiza karaktera mora, barem privremeno, dokinuti nad-jastvo svake vrsti, pa i nad-jastvo analiticara. Pacijent se konacno mora osloboditi svake emocionalne vezanosti ukoliko ona nadilazi um i vlastite libidinozne tendencije. Samo ova vrst rusenja nad-jastva uopce moze dovesti do radikalnog ozdravljenja; uspjesi koji se sastoje samo u supstituciji jednog nad-jastva nekim drugim moraju se oznaciti samo kao uspjesi prenosenja; onie ne predstavljaju krajnju svrhu terapije koja je u tome da se dokine i prenosenje”. Um, koji je kod Kanta temelj savjesti, ovdje treba razresavajuci, opovrgnuti tu savjest. Jer, nereflektirana vladavina uma, vladavina ega nad idom, identicna je s represivnim principom koji psihoanalizu, cija je kritika zanijemela pred principom realnosti jastva, ugurava u njegovu nesvjesnu vladavinu. Razdvajanje jastva i nad-jastva na kojem insistira topologija psihoanalize, je dvojbeno; geneticki i jedan i drugi vode podjednako interioriziranju imago oca. Stoga analiticke teorije nad-jastva ubrzo posustaju, bez obzira na to koliko smjelo zapocinjale: u protivnom morale bi se latiti tetosenog jastva. Ferenczi odmah ogranicava svoju kritiku: “njegova borba” je usmjerena “samo protiv onog dijela nad-jastva koji je postao nesvjesnim te se stoga na njega ne moze utjecati”. Ali to ne dostaje: neodoljivost prinude savjesti, sto je konstatira Kant, sastoji se, kao i neodoljivost arhaickih tabua, u tome sto je postala nesvjesnom; kada bi se moglo zamisliti stanjesvestrane racionalne aktualnosti, nikakvo se nad-jastvo ne bi etabliralo. Pokusaji, sto ih poduzimlju Ferenczi, a pogotovu psihoanaliticki revizionizam koji zaedno sa drugim zdravim nazorima potpisuje i nazor o zdravom nad-jastvu, da se ono razdijeli u jedan nesvjesni te jedan predsvjesni i stoga bezazleniji dio, su uzaludni; opredmecivanje i osamostaljivanje posredstvom kojih se savjest pretvara u instanciju, konstitutivno su zaboravljanje te utoliko jastvu strain. Ferenczi s odobravanjem naglasava da “normalan covjek u svojem predsvjesnome i dalje zadrzava jednu sumu pozitivnih i negativnih uzora”. No ako je ijedan popjam u strogom Kantovom razumu heteronoman, psihoanaliticki receno pojam libidinozne vezanosti, onda je to pojam uzora, korelat onog “normalnog covjeka” sto ga Ferenczi takodjer respektira, a koji se aktivno i pasivno podaje svakoj socijalnoj represiji a psihoanalizira ga nekriticki, u sudbonosnoj vjeri u diobi rada, preuzima od postojeceg drustva. Koliko se psihoanaliza, cim zbog socijalnog konformizma koci kritiku nadjastva sto ju je samo inauigurirala, priblizava represiji koja je do danas izopacila svaki nauk o slobodi, najjasnije pokazuje jedan odlomak iz Ferenczxija: “Sve dok ovo nad-jastvo na umjereni nacin brine o tome da se osjecamo kao cudoredni gradjani i da kao takvi djelujemo, to je korisna institucija u koju se ne mora zadirati. No, patologijske pretjeranosti oblikovanja nad-jastva…”. Strah pred pretjeranostima je signature cudorednog gradjanstva koje se niposto ne zeli odreci nad-jastva zajedno sa svim njegovim iracionalnostima. Kako bi trebalo subjektivno, po psihologijskim kriterijima, razlikovati normalno normalno i patickonad-jastvo, o tomu prebrzo urazumljeno psihoanaliza suti, onako kao sto malogradjanin suti o granici izmedju toga sto brani kao svoj prirodni nacionalni osjecaj i nacionalizma. Jedini kriterij distinkcije je socijalni efekt, a psihoanaliza proglasava sebe pred njegovim quaestiones iuris nekompetentnom. Razmatranja o nad-jastvu su doista, kao sto to, u proturjecju s vlastitim recenicama, kaze Ferenczi, “metapsihologijska”. Kritika nad-jastva bi morala postati kritika drustva koje ga proizvodi; kada ostaje nijema pred tim, ona se pokorava vladajucoj drustvenoj normi. Preporucivanje nad-jastva zbog njegove socijalne korisnosti ili neumitnosti, a da njemu samome, kao prinudnom mehanizmu, ne pripada ona objektivna valjanost koju za sebe zahtijeva u svezi djelovanja psihologijske sominacije, znaci ponavljanje i ucvrscivanje onih iracionalnosti unutar pshilogije sto ih se navodno upravo zeljeno dokinuti.

Ono sto se, medjutim, zbiva u najnovije vrijeme, jest ospopljenje nad-jastva do bezuvjetnog prilagodjavanja, a ne njegovo dokidanje u nekoj umnoj cjelini. Efemerni tragovi slobode, koji empirijskom zivotu ukazuju na mogucnosti, tendenciozno popstaju sve rjedji; sloboda postaje granicnom vrijednoscu. Ona se ne usudjuje nastupati cak ni kao komplementarna ideologija; oni koji upravljaju, imajuci istovremeno i ideologiju cvrsto u ruci, ocito kao tehnicari propagande, slobodi vise ne pripisuju nekou narocitu privlacnost. Na nju se zaboravlja. Nesloboda se dovrsava u nevidljivoj totalnosti koja ne tolerira tolerira vise nikakvo izvan, sa kojeg bi se totalnost bogla sagledati i prekinuti. Svijet kakav jest sav se pretvara u ideologiju, a ljudi u njezin sastavni dio. Dijalekticka pravednost je na djelu jos i u tome: njezin object je individual, prototip i agent  jednog partikularistckog i neslobodnog drustva. Sloboda kakva individual za sebe prizeljuke, ne moze biti samo mjezina vlastita, morala bi biti sloboda cjeloga. Kritika individue o onoj mjeri nadilazi kategoriju slobode u kojoj je ta kategorija stvorena po slici neslobodne individue. Proturjecnost da se za sferu individue ne moze proglasiti nikakva sloboda volje te stoga nikakav moral, iako bez njih nije moguce sacuvati cak ni zivot roda, ne moze se razrijesiti nikakvim oktoriranjem tzv. vrijednosti.Njihova heteronomna postavljenost, Nietzscheove Nove table, suprotnost su slobode. No sloboda ne mora ostati tamo gdje je nastala ni ono sto je bila. Stovise, u interioriziranju drustvene prinude, u savijest sazrijeva, zajedno s otporom protiv drustvene instancije, koju savijest kriticki promjerava po vlastitom principu, jedan potencijal koji bi mogao biti oslobodjen prinude. Kritika savijesti smjera spasavanje takvog potencijala, no ne na psihologijskom podrucju, nego u objektikvnosti jednog izmirenog zivota slobodnih. Kada Kantov moral konacno konvergira, prividno protiv svojeg rigoroznog zahtjeva za autonomijom, s etikom dobara, u tome se potvrdjuje istinitost prijeloma izmedju drustvenog ideala i subjektivnog ideala uma samoodrzanja, prijelom koji se ne moze premostiti nikakvom pojmovnom sinetzom. Prigovor da se u objektivnosti cudorednog zakona subjetivni um samo napuhava do apsolutnoga bio bi prizeman. Kant izgovara, s greskama i izopaceno, ono sto s razlogom valja drustveno zahtijevati. Takvu objektivnost ne treba prevoditi u subjektivnu sferu, ni sferu psihologije niti sferu racionalnosti, nego egzistira u dobru I zlu odvojeno od nje, sve dok posebni i opci interes nece realno biti usaglaseni. Savijest je sramoti bijeg neslobodnog drustva. Kantu je nuzno bi skriven Arcanum njegove filozofije: to da sibjekt kako bi, kao sto se ocekuje od njega, mogao konstituirati objektivnost  ili se u djelovanju objektivirati, uvijek i sa svoje strane mora biti nesto objektivno. U transcedentalnom subjektu, cistom umu koji se izlaze kao objektivan, poput duha se pojavljuje prioritet objekta, bez kojeg, kao momenta, ne bi bilo niti Kantovih objektivirajucih  ucinaka subjekta. Njegov pojam subjektivnosti ima u svojej jezgri nepresonalne poteze. Cak i personalnost subjekta koja je subjektu ono neposredno, najblize i najizvesnije, jest nesto posredovano. Nema svijesti o jastvu bez drustva, kao sto nema ni drustva s onu stranu njegovih individual. Postulati prakticnog uma koji transcendiraju subjekt – Bog, sloboda, besmrtnost – impliciraju kritiku kategorickog imperativa, cistog subjektivnog uma. Bez tih postulate ne bi se moglo misliti, bez obzira na to koliko ustrajno Kant tvrdi suprotno; bez nade nema niceg dobrog.

Normalisticka tendencija navodi misao koja se ne zeli, s obzirom na svuda izbijajuce neposredno nasilje, odreci zastite morala, na to da moral pricvrsti uz osobu kao na dobro koje nije moguce razoriti. Sloboda koja bi se mogla pojaviti samo u uvodjenju slobodnog drustva, trazi se tamo gdje je onemogucije poredak postojeceg drustva, kod pojedinca kojemu bi ona bila potrebna a koju on, onakakv kakav je, ne garantira. U etickom personalizmu nema ni refleksije o drustvu niti o samoj osobi. Kada se osoba jednom potpuno otrgne od opcega, ona nije u stanju konstituirati neko opce; to opce se onda potajno preuzima od postojecih formi vladavine. U predfasizmu su se personalizam i trabunjanje o vezanosti sasvim dobro usoglasili. Osoba, kao apsolutno, negira opcenitost koju bi iz nje valjalo razabrati, i stvara prozirnu pravnu osnovu za samovolju. Njezina karizma posudjena je od neodoljivosti opcega, dok se ona, nesigurna u njegovu legitimnost, u nevolji misli povlaciti u samu sebe. Njezin princip, princip neospornog jedinstva koje predstavlja njezino sopstvo, tvrdoglavo ponavlja u subjektu vladavinu. Osoba je povijesno zauzlani cvor sto bi ga zbog slobode trebalo oduzlati a ne ovjekovjeciti; stara ukletost opcega koja se usancila u posebnome. Sve moralno sto se izvodi iz osobe ostaje podjednako slucajno kao i neposredna egzistencija. Drukcije nego u Kantovom starinskom govorenju o osobnosti osoba, postaje tautologijom za one kojima ionako ne preostaje nista drugo nego pojmovno “to tu” njihovog opstanka. Transcedencija, koje mnoge neo-ontologije prizeljkuju od osobe, uzvisuje jedino njezinu svijest. Te svijesti, medjutim, ne bi bilo bez onog opcega sto bi ga rekurz na osobu zelio iskljuciti kao eticki temelj. Zato su pojam osobe kao i njegove verijante, na primjer odnos ja-ti, poprimili ljepljivi ton neprihvacene teologije. Pojam pravog covjeka ne moze se unaprijed popstaviti, no izvjesno je da ne bi licio na osobu, posveceni duplikat svojeg vlastitog samoodrzanja. Povijesno-filozofijski taj pojam pretpostavlja, s jedne strane, sasvim sigurno subjekt objektiviran u karakter, no s druge strane, i njegovo raspadanje. Dovrsena slabost jastva, prelazenje subjekta na pasivno i atomisticko ponasaje slicno refleksima, ujedno je i usud kakav je zasluzila osoba, u kojoj je ekonomijski princip prisvajanja postao antropologijskim. Ona sto bi na ljudima valjalo promisljati kao inteligibilni karakter, nije osobno u njima, nego ono spo cemu se razlikuju od svojeg opstanka. U osobi ovo se razlikujuce nuzno pojavljuje kao neidenticno. Svaka ljudska pobuda proturjeci jedinstvu onoga u kojem do nju dolazi; svaki impuls neceg boljega nije samo, kantovski, um, nego s obzirom na um, i glupost. Humani su ljudi samo tamo gdje ne djeluju kao osobe ili se cak  kao takve postavljaju; difuznost prirode, u kojoj nisu osoba, lici na lineaturu jednog inteligibilnog bica, onog sopstva koje bi bilo oslobodjeno jastva; savremena je umjetnost nesto od toga naslutila. Subjekt je laz zato sto radi bezuvjetosti vlastitog gospodovanja negira objektivna odredjenja samog sebe; subjekt bi bilo tek ono sto bi se oslobodilo takve lazi, ono sto bi iz vlastite snage, koju ima zahvaliti identicnosti, odbacio njen omot. Ideologijska sazdanost osobe moze se imanentno kritizirati. Ono supstancijalno, sto po svakoj ideologiji daje osobi njezino dostojanstvo, ne postoji. Ljudi, bez nikakve iznimke, jos uopce nisu oni sami. Opravdano se moze pod pojmom sopstva misliti njuihovu mogucnost a ona je polemicki postavljena nasuprot zbilji sopstva. To nije ponajmanji razlog zbog koje je nemoguce govoriti o saootudjenju. Ono je, unatoc boljim danima kod Hegela i Marxa, ili pak zbog njih, zapalo u apologetiku, zato sto ocinskim izrazom zeli uvjeriti kako je covjek otpao od neceg posebicnog  sto je oduvjek bio, a zapravo to nikada nije bio, te stoga od vracanja na svoje ARHAI ne moze ocekivati nista drugo, nego podvrgavanje autoritetu, upravo onome sto mu je strano. To sto se taj pojam vise ne pojavljuje u Marxovom Kapitalu, nije uvjetovano samo ekonomijskom tematikom tog djela nego ima I filozofijski smisao.

-Negativna dijalektika ne zastaje ni pred zatvorenoscu egzistencija, cvrstom sopstvenoscu jastva, niti pred njegovom nista manja skrucenom antitezom, ulogom, koju savremena subjektivna sociologija koristi kao univezalni lijek, kao posljednje odredjenje podrustvljenja, analogno egzistenciji sopstva kod mnoguh ontologa.

…

(изд. БИГЗ Белград – 1979, стр. 226 – 230)

ЏОРЏ БЈУКЕНАН: Мојата мисија во Русија

CHAPTER XVII. 1914 – 1915

…Negotiations had at the same time been proceeding with Roumania, Greece and Bulgaria, and from the language originally held by M. Bratiano we had reason to hope that Roumania would at once follow Italy’s example. Though aware that Italy was on the point of declaring war on Austria, she let slip the favourable moment in the spring of 1915, when the Russian army might save the situation. The tide of war had now turned in Germany’s favour, and the father the Russians retired the less disposed was she to throw down to the gauntlet to the Central Powers. But, apart from the military question, the negotiations respecting the political agreement that was to record the price to be paid for her intervention dragged on for months. Bratiano demanded the Pruth and the Theiss as her future frontier, a demand that meant the incorporation in Roumania of both Bukowine and the Banat.

From the point of view of her own national interests Russia was strongly opposed to Roumania’s acquiring the whole of Bukowine, while neither she nor her allies felt justified in extending Roumania’s territory almost to the gates of Belgrade by promising her the whole of the Banat. But necessity is a hard taskmaster, and we could not afford to risk permission being given to the Germans to dispatch war material to the Turks through Roumania. Sazonoff first made the concession of allowing her to have the major part of the Bukowine, and then, bowing to the wishes of the Allies, he yielded on the question of the Banat. The latter concession was made subject to certain conditions proposed by Sir. E. Grey for the safeguard of Serbia’s interests and for the protection of her capital as well as on the understanding that the allied Powers would undertake to compensate Serbia by facilitating her union with Croatia if the latter consented. Sazonoff further attached the conditions that Roumania should take the filed within few weeks. This Bratiano declined to do. He was ready to conclude a political agreement on the above basis, but insisted that the actual date for taking action must be depend on the military situation and on conditions to be embodied in a military convention.

The military situation indeed, at the end of July was such that Bratiano was probably right in saying that Roumania to march at that moment would be to court certain disaster. It would have been different had we won over Bulgaria to our side, for her intervention would have so improved matters that Roumania could have afforded to run at risk. On the other hand, a definite assurance of Roumania’s cooperation would have greatly facilitated our negotiations with Bulgaria. But we had, as Sazonoff remarked to me, been moving in a vicious circle. We had, therefore, to ask ourselves which of them could render us the most effective assistance and which would prove the most dangerous were it to join our enemies. Greece had had recourse to every pretext in order to evade coming to Serbia’s assistance, and it was impossible to count on her cooperation, while, were she to side with Germany, her coast would be at the mercy of the allied fleets. Serbia, on the other hand, could never make terms with the Central Powers, and it would not be a matter of great moment to us if she did, out of piquet, delay taking the offensive against Austria. The one important factor in the situation was Bulgaria. Both for political and national reasons the forcing of the Dardanelles was of vital interest to Russia, and the cooperation of the Bulgarian army would greatly facilitate the accomplishment of the task. We ought, therefore, he maintained, to concentrate all our efforts on securing that co-operation at the risk of offending other States.

His Majesty’s Government had from the very outset realized the importance of Bulgaria’s co-operation, but in spite of their untiring efforts they had failed to induce the Governments of Belgrade and Athens to make sacrifice necessary to secure it. Greece had refused to give up Cavalla, Serbia had declared that she could not cede national territory without consent of the Great Skuptschina, and that it was impossible to convoke that assembly on account of the war. Roumania, on the other hand, had agreed to the eventual cession of Dobritch and Baltchik. During the course of these negotioations it became clear that the minimum price at which we could purchase Bulgaria’a co-operation was the cession of the so-called uncontested zone in Macedonia. That zone had been recognized as hers under the Serbo-Bulgarian Treaty in 1912, but had, after the Second Balkan War, been assigned to Serbia by the Treaty of Bucharest.

At the end of July it was decided, on Sir Edward Grey’s suggestion, that the allied representatives at Belgrade should make an urgent appeal to Serbian Government to consent to its cession on the termination of the war in return of Bulgaria’s immediate effective co-operation. The Allies, they were to add, would engage to secure for Serbia such ample compensation as would fully realize the most important to her political and economic aspirations, and would also guarantee that her territorial connection with Greece should be preserved. In order that this appeal might carry more weight, I was instructed to ask for an audience and to suggest that His Majesty should remind the Prince Regent that he had, at the beginning of the war, placed the fate of Serbia in the Emperor’s hands and that the whole course of the war would be imperiled should the Serbian Government refuse to comply with our request.

The Emperor received me in audience on July 28, and after I had explained the situation to him, said that he fully recognized the importance of ensuring the success of our operations in Dardanelles by securing the co-operation of the Bulgarian army. He could not, however, send such telegram to the Prince Regent. It was perfectly true that it was on Serbia’s account that we have become involved in the war; but Serbia was our ally and we have not treated her quite fairly. We had, without consulting her, sacrificed some of her important interests in order to satisfy Italy, and we were about to give Roumania the Banat. A refusal on the part of the Prince Regent would, the Emperor added, place him in a very awkward position.

I replied that Serbia’s heroism had our unstinted admiration and that we fully appreciated the services which she had rendered during early stages of the war, but that for some months past she had not been in position to take any action of importance. The Allies, on the other hands, had never ceased making enormous sacrifices, and Serbia could not expect to do so indefinitely without herself making some counter-sacrifices. However much we might sympathize with her, we were fully justified in asking her to make a concession that would help to shorten the war. At the time of the First Balkan War access to the Adriatic and not Macedonia had been the object of her ambitions, and that ambition would now be realized in a measure which had never before been contemplated. Macedonia, moreover, had only been Serbia’s since the summer of 1913, while previous to that date it had been recognized as Bulgarian by the Emperor Alexander II in 1877, and by Serbia herself in 1912. We were, moreover, only asking her to do what was necessary for her own safety, as, were Bulgaria to join the Central Powers, her very existence as a nation would be at stake.

The Emperor was impressed by what I had said and promised to reconsider the question, adding that it would be easier for him to act as had been suggested were King George, the King of Italy and President Poincare to address similar telegrams to the Prince Regent. Sazonoff, to whom I communicated the substance of this conversation, entirely concurred in the Emperor’s suggestion, which was entirely adopted. Sazonoff also remarked that he was very glad that I had spoken as I had done, as all the Emperor’s sympathies were on the side of Serbia.

The Serbian reply to the communication eventually made them by the allied Powers was in nature of a compromise. It was an acceptance in principle, but hedged round with reservations which, as the Bulgars would be content with nothing less than the whole of the uncontested zone, rendered it valueless for our purpose. Under the treaty of alliance which they had concluded in the spring of 1913, Greece and Serbia had agreed not to cede any districts to the west of the Vardar. Greece, who had been careful to evade rendering Serbia the assistance which her treaty obligations prescribed, pressed for the observance of this particular clause. Though the negotiations at Sofia and Belgrade were continued, every day that passed rendered the prospect more hopeless. Russia’s attitude during the Second Balkan War had not been forgotten at the former capital, while after the fall of Warsaw and Kovno the cause of the Allies was regarded lost. King Ferdinand, who had throughout been intriguing with the Central Powers, was not the man to attach himself to the losing side, more especially when Germany was prepared to pay him double the price which the Allies were offering for his co-operation. Our proposals, moreover, were generally regarded as too vague. Nothing, indeed, short of an absolute assurance of Bulgaria’s acquisition of the uncontested zone would have stayed the march of events, while the idea of paying off old scores on Serbia was popular with the army.

O’Beirne, who had been with me in Petrograd as Counsellor of Embassy, and who afterwards lost his life when travelling with Lord Kitchener to Russia, had been sent as Minister to Sofia, but unfortunately, too late to retrieve the mistake of his predecessor. He had early in September expressed the opinion that, though Serbia might reject some of our demands, she would acquiesce were they impose on her, and he was, in my opinion, right. I had myself, in conversations which I and my French colleague had daily with Sazonoff, spoken in a very similar sense. Paleologue, on the contrary, protested that we could not hold such language or inflict such a humiliation on an ally. The stakes, however, for which we were playing were too high to allow considerations for the feeling of any Government to influence our policy. Could we but have won over Bulgaria to our side, Roumania would almost certainly have cast in her lot with us in the autumn of 1915. Turkey’s fate would then have been sealed, and the whole course of the war would have been changed. It was, perhaps, natural that Serbia should hesitate to cede what she regarded as her national territory, but it would have been different had the allied Governments dictated such a course to her. Had they insisted on her allowing Bulgaria to occupy the uncontested zone then and there it is doubtful whether Bulgaria, no matter how far King Ferdinand had committed himself in the negotiations with the Central Powers, would, even in the eleventh of hour, have marched against us. She certainly would not have done so had we taken such action earlier in the year. Sazonoff did all that it was possible to do under the circumstances, but he was not empowered to hold the only language that would have turned the scales at Belgrade. Strong pressure would, no doubt, have been required to induce the Emperor, whose sympathies, as was but natural, were all on the side of Serbs, to consent to the Allies imposing their wishes to the Belgrade. But had they done so the war would have been considerably shortened and Russia might have been spared the horrors of the Bolshevik revolution.

With Bulgaria definitely engaged on the side of the Central Powers and with the Russian army exhausted after its long retreat, it was useless to expect Roumania to march. Even before the fall of Warsaw the Emperor had admitted, in the course of my audience recorded above, that it would be a mistake to press her to take the field till the Russian army was in the position to resume the offensive. The Allies had, therefore, to content themselves with the political agreement and to leave the date of her entry into action to be settled later on by a military convention.

CHAPTER XVIII

…

(My Mission in Russia and Other Diplomatic Memories

By The Right Hon. Sir GEORGE BUCHANAN … British Ambassador in Petrograd, 1910-1918)

БЕРНАРД ШО: Кариера

ДЕСЕТА ГЛАВА

...Лидија још под свежим утисцима љупкости Аделаиде Гисборн, упита се зачуђено каква врста жене мора бити ова госпођа Скин, која је место мајке задобила синовљу наклоност, а ипак је била само „само“ стара једног професионалоног боксера. Очито да није припадала оној врсти дама које су младог човека отуђивале од његове кариера у рингу. Њене мисли о Кешеловом позиву и о могућности напуштања овог занимања заузеше јој сву пажњу. Она је гледала на арену, али није видела ништа од војника, гимнастичара и атлета, који су доле били заузети радом. Њене мисли су блудели далеко; жубор масе се претвори у зујање и ишчезе за њу сасвим.

Наједном виде она једног човека страшног изгледа како крај ње пролази ареном. Лице му је изгледало као плави гранит: истакнуте јабучице на образима и равно чело давали су му извесну сличност с орангутаном. Са језом се пробуди она из својих снова, и док јој се враћала способност да опет прима спољне утиске, чула је аплауз групе људи који су га поздрављали узвицима. Човек захвали дивљим церењем, наслони се на један од кочева ринга и скочи преко конопца. Лидија виде да је он, са изузетком његове страшне главе и прекомерно дугих руку и ногу, сјајно саграђен човек са плећима и бедрима која су се преливала на светлости и позајмљивала му изглед снаге и брзине.

- Зар није он права слика! – чу она како Мелиш одушевљено викну. – Ту имате оно што се зове кондиција!

- А шта! - рече Скин презриво. – А други, није ли он прави каваљер? Погледајте га само! Као да је сам принц од Велса сишао на арену!

Лидија погледа и виде Кешела Бајрона, тачно онако како га је била видела први пут у брестовој алеји у Уајлтстокену; он се приближи рингу са равнодушним изразом човека који мора да издржи досадну јавну церемонију.

- Бог који се спушта да се мери са гладијатором, - прошапта лорд Вротингтон узбуђено. – Зар нисам у праву, мис Карев? Аполо и Сатир. Морате признати да је наш заједнички пријатељ веома леп младић. Кад би се могао тако показати у друштву! ... Господе! ... Жене...

- Мир! – заповеди Лидија, као да су јој његове речи несносне.

Кешел прескочи конопац. Он одмерено прође кроз један отвор, одби помоћ неколико услужних обожавалаца и навуче зловољно једну боксерску рукавицу, као да се то тицало брижљиве припреме за једну фину шетњу. Пошто је тако навукао рукавицу на леву руку и онеспособио је тако за једну сличну процедуру са другом, стави прсте у другу рукавицу, дохвати је зубима и навуче, као тигар свој плен, на десну руку. Лидија се опет најежи.

- Боб Мелиш, - рече Скин, - кладим се у двадесет према један да ће се он одбранити од напада који ти тако цениш. Хоћеш ли двадесет за један.

Мелиш застресе одречно главом.

У том тренутку показа редитељ на оно двојицу у рингу и викну: „Парадиз, мајстор, Кешел Бајрон, мајстор. Готово!“

Кешел погледа сада на Парадиза, чије присуство као да дотада није био ни приметио. Они искорачише до средина ринга, протресоше један другоме шаке на дужину руку, пустише нагло, отступише један корак и отпочеше као пантери да се пажљиво са лева на десно окрећу један око другог.

- Мислим да су могли да од аматера науче добре манире, и да се пристојно рукују, - примети Алиса која ссе трудила да изгледа што равнодушније, а која је у души осећала неодређени страх од Кешела.

- То је тако у традицији - објасни лорд. – Чини се стога тако, да не би један другог отргнуо и слободном руком ударио пре него што се овај ослободи.

- Каква ужасна подлост! – примети Лидија.

- Морате знати да се то уствари не догађа никада, - примети лорд Вортингтон ради умирења. – Осим тога не би било ни корисно, јер се на такав начин левом руком не може постићи јако дејство.

Лидија се окрете од њега и обрати сву своју пажњу боксерима. Парадиза се мање плашила. Она је видела да ја он нервозан и уколико се тиче његове храбрости он је показивао извештачено самосавлаћивање. Но, његов лукав смешак указивао је на једну врсту бруталног и доброћудног хумора и изгледа да је давао гледаоцима изглед на увесељење. Кешел је пратио његове покрете непрекидном пажњом и испитујућим погледом са стране, у којем је Лидија уображавала да види нешто ђаволско.

Наједном се засветлеше Парадизове очи: он спусти главу, залете се, намерно поскочи и баци се свом снагом на Кешела. Чу се један шум као кад искочи запушач из боце шампањца; онда се виде како Кешел стоји мирно у средини ринга; Парадиз полете на траг на конопац, покуша да се насмеши на свој неуспех и показа своје беле зубе кроз једну маску од крви.

- Величанствено! – заурла усхићени Скин. – Просто сјајно! Осим мене и мог дечка нема никога ко уме одозго да удари. Желео бих да видим сад лице моје старе. Тако што је право задовољство.

- Зар није боље да идемо, - рече Алиса.

- То је био сасвим друкчији ударац од оних што су их аматери употребљавали, - примети Лидија Вортингтону, не обазирући се на Алису. – Човек је страшно крвав.

- Само његов нос, - умиривао је лорд. – На то се он навикао.

- Погледајте само сад, - кикотао се Скин задовољно. – Мој дечко га гони до конопца и тамо ће га задржати. Сад нека покуша свој напад још једном, ако може. Ништа не надмашује добру меру оштровидности.

Мелиш је још тресао главом сумњајући. Следећи минути рунде  протекоше несрећно за Парадиза. Он је ударао бесно свог противника у ребра; но Кешел се сваки пут уклањао ван домашаја његових дугих руку, враћао се онда невероватном брзином и задавао му такве ударце, којима он – са конопцем иза себе – није могао измачи, а за чије парирање није био довољно брз. Његов труд да свог нападача погоди у лице, испадао је на његову штету утолико што Кешелови ударци никад нису јаче падали но кад је своју сопствену главу ван опасности склањао, а противника који надире погађао противударом. Ништа слично сажаљењу или поштеди није се могло приметити на Кешелу; но, његову љупкост не би ни његова мајка могла да надмаши. Он се наслађивао снагом својих удараца и скупљао нову снагу, док му је рукавица са шумом лупала о Парадизово лице или је изгледало да кроз тело противника пробија.

Бољи део публика осећао је одвратност према овом призору. Парадиз је обилно крвавио; и пошто је крв умазала рукавице и пренела се са рукавице на главе и тела бораца, то су они ускоро били од појаса навише крвави. Редитељи су се шапатом договарали, да ли не би било боље да се боксовање прекине; ипак је афрички краљ, који је за све време претставе без интересовања седео, сад пљескао од задовољства.

- Изгледа ми да Били није сасвим са собом задовољан, - рече Мелиш, кад се боксери за време паузе спустише на столице. – Управо је тако изгледало кад је „прикуцао“ Шејстона.

- Шта то значи „прикуцати“? - упита Лидија.

- Неком стати на ногу са поткованом ципелом, - објасни Вортингтон. – Не бојте се ништа! Њих двојица немају потковане ципеле. Не гледајте ме тако љутито, мис Карев. Ја се самом себи чиним кривим за злочин, кад ме тако погледате!

Поново одјекну сигнал „Готово!“. Боксери, који су се у међувремену опрали сунђерима, подигоше се механички. Тек што су два корака наступили, кад Кешел свог противника, иако је овај изледао сувише удаљен, лупи ужасним ударцем посред чела и онда отскочи насмејано. Парадиз насрну; но Кешел му лукаво измаче, потрча уоколо по рингу и задовољно је преко рамена гледао на свој противника. Парадиз напусти изигравање хумора. Са дивљим беснилом јурну па се потукоше из непосредне близине.

Један часак је падање удараца опомињало Лидију на удар кишњих капи које ветар гони на прозорско око. Идућег тренутка отступи Кешел, а Парадиз, чија је крв лила потоком, покуша да понови свој маневар, да опет погођен падне на колена. – Тек што се подигао, кад Кешел јурну на њега поново и са четири убилачка ударца отера га до конопца; одна га пусти са зверском кокетеријом и отскакута одатле као дете које се игра.

Парадизу су стојали крв и пена на устима; она заурла и отрже са руку рукавице. Из публике се чуше протести. Кешел, кога ови протести опоменуше, покуша и сам да се ослободи својих. Но, пре него што је успео, Парадиз је био на њега навалио; усред опште вике нападоше ова двојица један на другог.

Лорд Вортингтон се диже са другима и викну: „Против правила! То није рвање!“. Онда се диже бура од протеста кад приметише да је Парадиз у борби дохватио зубима Кешелово раме.

Први пут у свом животу викну и Лидија гласно. Онда виде Кешела, чије су црте изгледале исто тако дивље као у његовог непријатеља, како обавија врат Парадизов. Он га подиже као угљену врећу, баци га на под и сручи се свом снагом и тежином на њега.

Маса редитеља, полицајаца и других особа, који су у часу кад је Парадиз скинуо рукавице јурили на ринг, раставише их. Разви се бесно гушање. Скин се био успузао уз ограду и псовао је, грдио и претио Парадизу, који се није могао сам да се држи усправно, и полусвесно се обзирао да види шта се то догодило.

Пола туцета других људи доприносило је још више да забуна буде већа тиме што су га усправљали, пребацивали му његов поступак и ублажавали Скина. На другој страни беснео је Кешел против комитета чија господа су покушавала да му објасне да правила бокса не допуштају рвање и тучу.

- Оставите ме на миру са вашим проклетим правилима, - чула је Лидија како он виче. – он ме је ујео, и ја ћу проклетог...

Сад су говорили сви истовремено, а она је могла само да слути шта ће он учинити са другим. Изгледало је као да је сасвим изгубио владање над собом; Парадиз се понашао као да се повратио, далеко боље.

Лорд дође у ринг и покуша да умири. Кешел одгурну бесно Вортингтонову руку са свог рамена, запрети једном редитељу који је имао одважности да га опомене на ред, ударао се као бесан песницом по рањеном рамену и млатао тако бесно око себе, да се чак и Скин умеша и напомену да је већ доста тога.

А онда шану лорд Вортингтон још неколико кратких речи. Одмах затим попусти Кешел; побледе и постиде се, седе на столицу у свом углу као да је хтео да се сакрије.

Пет минута касније изиђе он са Парадизом из масе и протресе му уз одушевљено клицање публике руку. Кешел је био далеко понизнији. Нијдан једнини пут не диже поглед на балкон; изгледало је да му се веома жури. Онда му један униформисани официр пресече пут, и у пратњи једног црног великодостојника поведе да га претстави афричком краљу. То је била част коју није смео одбити.

Краљ му преко тумача рече да је тим што је сада видео сасвим задовољан и онда изрази своје чуђење што Кешел и поред таквог јунаштва не припада ни војсци ни парламенту. Он му упути ласкаву понуду да му поклони три жене, ако хоће да га прати у Африку.

Кешел се налазио у великој неприлици; но, ипак му пође за руком да се добро извуче из шкрипца и то захваљујући тумачу који је био навикнут да при јавним приликама изналази за краља згодне одговоре, па измисли и овог пута један ради Кешела.

Лорд Вортингтон се међутим био вратио на своје место.

- Борба је свршена, - обрати се он Лидији. – Кад сам рекао Бајрону да се његове аристократске пријатељице налазе међу гледаоцима, одмах се умирио. Парадиз је тако улупан, да седи сам доле у углу и урла. Он се извинио, али тврди и сад као и пре да може да туче нашег заједничког пријатеља без рукавица. Његови навијачи мисле исто тако. Утврђено је да се у јесен њих двојица боксују за хиљаду фунти.

- Да се боксују? Значи дакле, да не намерава да напусти свој позив?

- Не! – одговори лорд Вортингтон зачуђено. – Зашто би га напустио? Парадизов новац има он такорећи у свом џепу. Ви сте видели шта он може.

- Доста сам видела. Алиса, ако немате ништа против, хајдмо!

Следећег дана врати се мис Карев у Уајлтстокен. Мис Гоф остаде у Лондону да проведе остатак сезоне под заштитом једне добронамерне даме која је, пошто је све своје ћерке срећно разудала, сматрала да је боље да и Алису уда, него да ништа не ради.

ЈЕДАНАЕСТА ГЛАВА

...

(изд. НАРОДНО ДЕЛО – Институт за национални публицитет П. М. Петровића; Модерна књига, Краљевина Југославија)

КЛЕШ: Да останам или да заминам?

Should I stay or should I go?

Darling you got to let me know
Should I stay or should I go?
If you say that you are mine
I'll be here till the end of time
So you got to let me know
Should I stay or should I go?

It's always tease tease tease
You're happy when I'm on my knees
One day is fine, and next is black
So if you want me off your back
Well come on and let me know
Should I Stay or should I go?

Should I stay or should I go now?
Should I stay or should I go now?
If I go there will be trouble
And if I stay it will be double
So come on and let me know

This indecision's bugging me
Esta indecision me molesta
If you don't want me, set me free
Si no me quieres, librame
Exactly whom I'm supposed to be
Digame quien tengo ser

Don't you know which clothes even fit me?
Sabes que ropas me queda?
Come on and let me know
Me tienes que decir
Should I cool it or should I blow?
Me debo ir o quedarme?


Should I stay or should I go now?
Me entra frio por los ojos
Should I stay or should I go now?
Me entra frio por los ojos
If I go there will be trouble
Si me voy va a haber peligro
And if I stay it will be double
Si me quedo va a ser doble
So you gotta let me know
Me tienes que decir
Should I cool it or should I blow?

Should I stay or should I go now?
Me entra frio por los ojos
If I go there will be trouble
Si me voy va a haber peligro
And if I stay it will be double
Si me quedo va a ser doble
So you gotta let me know
Should I stay or should I go.

МИЛАН РАКИЌ: Симонида

ИСКРЕНА ПЕСМА

О, склопи усне, не говори, ћути,

остави мисли нек се бујно роје

и реч нек твоја ничим не помути

безмерно силне осећаје моје.

Ћути и пусти да сад жиле моје

забрекћу новим, заносним животом,

да заборавим да смо ту нас двоје

под величанством природе, а потом,

кад прође све, и малаксало тело

поново падне у обичну чаму,

и живот нов и надахнуће цело

нечујно, тихо потоне у таму,

ја ћу ти, драга, опет рећи тада

отужну песму о љубави, како

чезнем и страдам и љубим те, мада

у том тренутку не осећам тако.

И ти ћеш, бедна жено, као вазда

слушати радо ове рећи лажне,

и захвалићеш Богу што те сазда,

и очи ће ти бити сузом влажне.

И гледајући врх заспалих њива

како се спушта нема полутама,

ти нећеш знати шта у мени бива -

да ја у теби волим себе сама,

и моју љубав наспрам тебе, кад ме

обузме целог силом коју има,

и сваки живац растресе и надме,

и осећаји навале као плима!

За тај тренутак живота и миља,

кад затрепери цела моја снага,

нека те срце моје благосиља.

Ал' не волим те, не волим те, драга!

И зато ћу ти увек рећи: ћути,

остави душу нек спокојно снива,

док крај нас лишће на дрвећу жути

и тама пада врх заспалих њива.

(1904)

Огаста Теодосиа Дрејн: ПОВЕСТА НА СВЕТА КАТЕРИНА СИЕНСКА

ТОМ 2

CHAPTER II

Belcaro, 1377

… Meanwhile she was engaged in a rather important undertaking of a more private character. The reader, we hope, has not forgotten Master Nanni di Ser Vanni, who had by her means been induced to make peace with his enemies, and who, in token of gratitude, had made over to her his castle of Belcaro, to be converten into a convent. The various journeys in which she had for last two years been engaged had deferred the accomplishment of this purpose, though in many of her letters allusions occur which show that the purposed plan was not forgotten. To carry it out, however, two authorizations were required; one for the foundation of the convent from the Sovereign Pontiff, and another from the Magistrates from Siena to sanction the dismantling, or rather the decastellating, of one of the fortress of the republic. Gregory has given the Saint his sanction to the foundation during the time of her stay in Avignon; ant the Bull to that effect was preserved with some other privileges granted her by the Pontiff in the convent of SS. John and Paul at Venice, where it was seen by Caffarini, as he tell us in his depositions. But there existed in Siena a statute forbidding the alienation of strong places without the consent of the Magistrates. Catherine, therefore, had to present her petition to the Magnificent Lords Defenders of the Republic, and the document is still preserved in the State Archives, and bears date January 25^th 1376, that is in our style 1377. In it “Catherine, the daughter of Monna Lapa of the Contrada of Fontebranda,” declares to the Magnificent Lords that Nanni di Ser Vanni, knowing how the said Catherine decided, for her soul’s health, to built and construct a monastery, has determined to make over to her the site of his castle of Belcaro; that she has procured the necessary powers from the Sovereign Pontiff, and that although the place cannot be called a fortress, inasmuch as it is dismantled and decayed, nevertheless she desires not to begin to built without license of the Commune. She reminds them that their decree against their alienation of strong places was not intended to forbid the construction of churches or monasteries, but only to prevent evil men from possessing themselves of such places to the danger of the State; but that in the monastery she intended to erect, there would be received only religious women who would continually pray for the city and inhabitants of Siena; and that the citizens would be partakers of all their good works. Her petition was put to the vote and granted by 333 white beans against 65 blacks.

The new monastery was therefore begun, and though we have no particulars left us regarding the subsequent establishment of the Community, yet it is quite certain from various notices in the Legend, in the St. Catherine’s letters, and in depositions of more than one witness of the Process, that Catherine occupied herself seriously in its establishment, and that it was the scene of several interesting incidents of her life.

Belcaro became a real fortress once more in 1554 when, during the siege of Siena by Cosmo I, it was occupied by troops, and still exhibits cannon-balls embedded in its walls. After that it became the property of Crescenzio Turamini, a rich banker of Siena, who turned it into a magnificent villa which he caused to be decorated in fresco by Baldassare Peruzzi. It no longer, therefore, presents the same aspect as in St. Catherine’s time, yet the site is unchanged, and much of the original castellated edifice is till left standing. Situated about three miles north-west of the city, and approached by charming country lanes, it occupies a little hill which, as you draw near, ha the appearance of a green mound with a tower just peeping out of the centre. “The hill,” says a modern traveler, “is entirely covered with ancient ilexes, which are shorn at the top so as to give the appearance of a level carpet; but on ascending through them by a winding path, and entering the gate, what looked a small tower turns out to be a palace”.

Catharine chose for her new foundation the title of “St. Mary of Angels”. Writing to Sano di Maco she says, “I recommend to you the monastery of St. Mary of Angels. Do not be surprised if I do not come there; goods signs do more when their mother is absent than when she is present, wishing thus to show their lover for her”. She did come there, however, and that pretty often. “I was present at he commencement of the place”, says Raymund, “together with all her spiritual sons and daughters. The Commissary appointed by the Pope on this occasion was Fra Giovanni (di Gano of Orvieto), abbot of the monastery of St. Anthimo of Order of the Williamites”. This abbot of St. Anthimo was a very holy man, and one of the Saint’s great friends an disciples. In him more than any other person she had confidence in all that regarded the religious life, and to him accordingly she generally referred those who consulted her on the subject of a religious vocation. “Go to the Abbot of At. Anthimo” she says in one of her letters, “he is an earthly angle”. He is numbered by Caffarini among those who sometimes acted as her confessor. Catherine, as it would seem, had often conferred with him on the foundation of the convent of strict observance. In one of her letters to him she writes as follows: “The bearer of this will speak to you of Madonna Miranda, wife to Francis of Motalcino. She has in her hands a young girl who wishes to give herself to God, and she wants to put her into convent which I do not much like. I wish you would see her about it; and when you can find a place suitable for a real and true monastery, then put two good heads into it, for we have a plenty of subjects. I am sure it would be for God’s glory”. In these words we se the germ of St. Mary of the Angels, and it explains the selection of the abbot for the office of Papal Commissary. It was probably the journey of Catherine an all her spiritual family to Belcaro on this particular occasion which is described in the deposition of Mino da Giovanni di Mino Sozzini. “She set out very early one morning” he says, “ in company with F. Raymund and several of her spiritual sons and daughters, F. Williams Flete being of the number. When the party reached the torrent of the Tressa, several of them applied themselves attentively to see how Catherine would cross the stream, which at that time was full of water. According to her usual custom she was walking with her eyes closed and her hands joined; and in this way, even while they had their eyes fixed on her and were carefully watching her movements, they saw her already passed over the stream without their being able to see how. Stupefied with what they had seen they continued their way, and as they approached Belcaro, Pietro di Giovanni Ventura, with some other youths, ran before rest, wishing to be the first to cross the ditch, and enter the castle. This ditch was dry and overgrown with bushes and brambles, and as Pietro scrambled along he was wounded by a sharp thorn which entered his eyes. Blinded and in great pain he cried out with tears, heedless of all efforts made by his companions to console him. When Catharine and the rest of party came up to the spot, Pietro, hearing her voice (for he could not see her), cried out, ‘O Mamma (for so she was familiarly called by all her disciples), on of my eyes is blinded!’ But she, smilingly sweetly, comforted him; and touching the eye with her hand, it was at once healed, and his sight perfectly restored. This incident filled them with joy, and they all entered the castle together, praising GOD.

…

("The History of St. Catherine of Siena  and her companions" by Augusta Theodosia Drane)