ПРЕДИСЛОВЈЕ
Недавна во
бёлгарските книжници прочитахме една статија под заглавје „Унија“, која тамо се
објаснават така: „Унија е
присоединение от некоја православна црква под духовната власт на Римскиот папа,
без да премените догматот си“. На такво објаснение можит секој от нас да
подумат: че Унијата сосема не
е опасна за православието и че мие не саде без никакви вреди можиме да ја
примиме, а и на внесението в нашата земја многострано да се ползоваме от
сегашните обстојателства...
...Водејќи се
себеси од таков мисал, се решихме да преводиме книга најполезна за нас, каде
жико се опишвит се што нас интересвит во сегашните времина и ни приносит полза
много драга за секого православнаго. За ползата од таја книга се р‘чават и
доброто и’ име „Братства“ и верното и’ изложение, кое се состави от источници
современи от опстојателствата. Во таја книга се опишит како Унијата во XVI
и XVII вјекови под под политически вид се внесе во Југозападната
Русија, како тамо православната вјера се притјеснаваше со сите насилија, кои
можит да измислит безчеловјечеството. И така нечастивите православни во
Југозападната Русија испитаха под страшни маченија горкото јабление от Унијата,
која со железо и огин опустоши се што пред себе нахожаше, и скототатствено
употреблјаваше срества единокрвните кратка, не штедеештем ни покојот от
мртвите. Но от друго мјесто и православјето бјеше вкоренено во чисти срца!
горките испитанија принуждиха православните да се зближат повеке мегју себе, за
да можат тврдо да противостојат на опасното гоненје, кое бјеше се дигнало
против них. Така се составиха Братства, кои подкреплјаваха, заштиштаваха
православјето, во едно време и народноста. Братствата како человјеко-полезни и
богоугодни се распространиха на многу страни, каде Унијата грозеше
православјето, составлјаваха судилишта, от кои правосудието достигвеше и самите
епископи.
Читаештим таја
книга чувствуеш, што унијата, подкопеештем основите от православјето,
уништожвит и народноста;
чувствуеш што кој искрено желает да подкрепит народноста, требит да се старает
да подржвит и православјето. Ето што покуди нас да преводим таја книга, која на
секого очевиднаја полза приносит, особено на тие кои может да подумает, што
Унијата е неопасна за нас, и што прибјегвеештем к‘м неја удевлетвораем
народнаја потребност. Вистина последново им е мило и драго за секого Бёлгарина.
И требит и мие, имештем пред очи просвјетителите наши Кирила и Методија, да не
подвргаваме на опасност едно добро, за да спечалиме (...) едно друго, кое во
темнотата от будуштето ни дават срество под лажлив свјет. Овде сега печатаеме
една саде страна, а цјела книга по малко времје ке излезит на свјет.
С. Минино
Јул, 1858.
ПРАВОСЛАВНИТЕ
ЦРКОВНИ
Б р а т с т в
а
Во југо-западната Русија
Југозападната
Русија бјеше древно достојание от потомците от свјети Владимир, и нејзините (нејните)
радославни чеда со крвни роднини свјази се соединиха со синооките от југоисточната
Русија. Во жилите им течеше родна крв, в устите им звучеше родна руска реч, во
памјетта се чуваха самите тие драги поминати години от младичеството им, и
душите нихни пријеха живот и сила от еднаков благодатни извор, от свјетата православна
вјера со еднаја реч: тие
бјеха родни кратк’, сврзани мегју себе и со еднаквото происхождение, и со
еднаквата свјета православнаја вјера, и со еднаквиот јазик, и со древните
свјештени преданија...
...Великиот
Литовскиј Кнјаз измјенеештем православието, бјеше се задолжил не саде
јазичниците да обрни во Латинство, но и православните да соединит со Римската
црква. Кога се врати во Литва за да исполни должноста си во 1387 год. објави
латинството за господствујушта вјера, и сите фати да крштават, кого саде
можеше. Православните на жертва бјеха предадени от Римското духовенство.
Јагјаило от својата си страна нарједвеештем „принуждат православних к’
перемјен вјери даже телесними наказанијами“ (1), тој сам мачи двајца
(двама) православни големци, кои не сакаха да измјенет православјето (1).
Проповедниците кои се пуштиха (пратиха) од Јагјаило во сета Литва поступиха
полошо; особено се отличаваше
монах от камендулскијот орден Јероним от Прага; тој проповједаше и крштаваше во запуштанскиот
крај со таква љубов и кротост, што сиот (сичкиот) народ сакаше да оставио
својата земја и да бјегат каде му очи глчедаха (2). Во 1412 год. Јагјаило обрна
соборната црква во римско-католическаја, дарвјештеем неа на латинскиот епископ,
исфрли од гробовите труповите (тјелата) от мртвите Русини, мегју кои бјеха без
сомнение и тјела кнјажески; а
во 1413 год. обнови латинскиот проповед во Литва. И тога по градските акти,
бјеше кладено да раздавјает должности саде на папистаните, и да не оставјает да
се чинет бракови со православните. Воопште за Јаглјаиловите дејствија во 1413
год. самите римско-католическите писатели се сознавјает, што Јагјаило употреби
насилствени мјерки. Строиковскиј пишит, че Јагјаило и Витолд накараха народот
да земит римската вјера „едни со дарови, а други со плашение и мачение“. Кромер
така говорит че кралот обршташе „PARTIM DONIS, PARTIM AUCTORITATE ET
MINIS“. Правина, че тие говорет това
за обрштанието от јазичниците, но тога и православните считаха рамно со
јазичниците; какви мјерки
земаха за едните, такви считаха позволенија и за другите. Во 1416 год. Јагјаило
писал на католическите собори, што ако не бјеше толко задржан от војните, от
давно обрнеше православните Русини от Червената, или Галицката Русија. Вообште
тој така ревностно се навезвеше (...) за да распространит римско-католическото
неповједение, што за усрдието му кон истребението от православјето се викна (се
нарјече) „Литовски апостол“.
Во 1434 год.
Владислав III (извјестен от смртта му во Варна)
встапвеештем на столнината (престол)
равнаваше во правата православните со папистаните. Но Полјаците брго (скоро)
умјеха почти сосем да уништожат тие прака; под предлог че во Литва происходет религиозни
волненија, тие во 1436 год. учреждиха свјештено-судилиште, и кладоха
предсједател доминикаскиот монах Никола от Ленчиц’со право да барат (трасит) и
да мачит во Литва еретиците и отцепениците (расколници, отступници) наодзади е
извјесно што во 1439 год. во самата година от учреждението ма Лвовското
братство се стори (стана) флорентинскиот сабор на кој со интриги от Латините се
возглави Унијата. Митрополитот Исидор желаештем да ја внесит во југозападна
Русија, после соборот појде во Лвов и тука литургиеше на Латинскиј јазик, по
свидјетелството на Зиморовича, на Русините бјеше мошне непријатно, и не сакаха
(иштјеха) да присуствуват на богослужението.
...
Москва
1858.
No comments:
Post a Comment